دستورزبان ارمنی کهن اثر آ.آ.آ. براهامیان

بررسی دستورزبان ارمنی کهن موضوع پژوهش حاضر است . الفبای ارمنی کهن خود نماینده ارزش آواهای موجود این زبان است . در الفبای مسروپ (mesrop) برای هر واجی، نویسه ای منظور گشته بود به قسمی که وقتی این الفبا ساخته و بکار بسته شد ارزش آواهای ثبت شده توسط آن عینا همانی بود که از گفتار آن برمی آمد. ارمنی کهن دارای 36 واج بود و برای نشان دادن ارقام در تاریخ ادبیات و نوشته های چاپ سنگی ارمنی از ارزش عددی ترتیب الفبا استفاده به عمل می آمد. به علت تغییرات آواهای این زبان در طول تاریخ، در حال حاضر متون ارمنی کهن با تلفظ جدید خوانده می شود، لذا برای خواندن متون اصلی با تلفظ جدید باید دگرگونی تلفظ در واکه ها و همخوانها و ترکیبات دو حرفی و سه حرفی را منظور کرد. محل تکیه در کلمات ارمین کهن ثابت بوده و بر روی واکه آخرین سیلاب قرار می گیرد. در ارمنی کهن اسم، صفت ، ضمیر، عدد و همچنین تعدادی از مصدرها در مقام اسم و صفت صرف می شوند. اسم در ارمنی کهن با شش حالت صرفی که عبارتند از حالت فاعلی، ملکی، مفعول به ای، مفعول صریح، مفعول ازی و حالت مفعول بایی شناخته می شوند. صرف اسم توسط اجزاء نماینده نوع صرف معین می گردد. بدن علت هم نوع صرف بوسیله این اجزاء به دو نام صرف داخلی و خارجی نامگذاری می شود. صفت ها در ارمنی کهن برطبق مفهوم اصلی خود به نوعی و ربطی تقسیم می شوند، صفات نوعی بنابر علائم ویژه خود دارای درجات مقایسه ای مطلق، تفضیلی و عالی هستند. در مقوله اسم و صفت کلماتی یافت می شوند که گرچه صرف پذیرند لیکن صرف نمی گردند، و نیز صرف بعضی از کلمات به چند صورت میسر می گردد. از این میان بعضی از کلمات که با صورتهایی به موازات یکدیگر از صرفهای ساده و صرف مختلط (داخلی) تبعیت می کنند، جالب توجه می باشند. ضمیر در این زبان به انواع ضمایر شخصی، دوسره، اشاره، ملکی، سوالی، نسبی (موصول)، نامعین (مجهول) و جمع تقسیم می گردد. صرف قسمتی از ضمایر مانند صرف در مقوله اسمی توسط اجزاء نماینده نوع صرف صورت می گیرد، ولی بخش دیگر، صرف بخصوص خود را داشته و بدون کمک اجزاء صرف نما بلکه بوسیله تغییرات خاص ریشه عملی می شود. بدین جهت این مقوله در دستورزبان ارمنی به "صرف ضمیری" موسوم است . همچنین در صرف بعضی از ضمایر صرف همنشینی اسم و ضمیر مشاهده می گردد. فعل دارای نوع (جنس)، وجه، صورت صرفی، زمان، شمار و شخص است . در جملات ارمنی کهن فعل بصورت های صرف شده و مصدری نیز ظاهر می گردد. چهار نوع مصدر در این زبان عبارتند از: مصدر نامعین (مجهول)، حال، گذشته و آینده . افعال در ارمنی کهن دارای چهار جزء صرف نما و در نتیجه چهار نوع صرف هستند. بعضی از افعال اغلب دارای بیش از یک صرف هطتند. فعل از نظر نوع به لازم، متعدی و مجهول تقسیم می شود. از نظر وجه به وجه لخباری التزامی و امری و از نظر زمان به زمانهای ساده (حال، ماضی استمراری، ماضی مطلق، آینده یک ، آینده دو، امر حال، امر در آینده، امر منفی) و زمانهای مرکب (ماضی نقلی، ماضی بعید، آینده مرکب وجه اخباری، آینده در گذشته، آینده های مرکب وجه التزامی) تقسیم می شود.